Revisiter l’Expédition française scientifique de Morée aujourd’hui. À la découverte du Péloponnèse
Η Γαλλική Επιστημονική Αποστολή του Μοριά σήμερα. Ανακαλύπτοντας την Πελοπόννησο
Entrée libre – Traduction simultanée | Eίσοδος ελεύθερη – Ταυτόχρονη μετάφραση
L’Institut français de Grèce, l’École française d’Athènes et l’Institut de recherches historiques de la Fondation nationale de la recherche scientifique organisent, avec la participation des éditions Anavasi, une journée d’étude consacrée à l’« Expédition scientifique française de Morée », qui s’est déroulée dans le Péloponnèse en 1829. Près de 200 ans après cette Expédition emblématique, l’objectif de la journée d’étude est de commémorer et de commenter l’important travail accompli, d’explorer les retombées scientifiques des recherches sur le terrain, mais aussi leur impact sur les approches interdisciplinaires et touristiques actuelles dans la région.
*Sous le haut patronage de S.E. le Président de la République hellénique M. Constantin An. Tassoulas
*En partenariat avec le Parlement hellénique
Cette rencontre est la première d’une série d’événements programmés jusqu’en 2029.
Το Γαλλικό Ινστιτούτο Ελλάδος, η Γαλλική Σχολή Αθηνών και το Ινστιτούτο Ιστορικών Ερευνών του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών διοργανώνουν, με τη συμμετοχή του εκδοτικού Οίκου Ανάβαση, την Παρασκευή 10 Οκτωβρίου 2025, ημερίδα με θέμα τη «Γαλλική Επιστημονική Αποστολή του Μοριά», που πραγματοποιήθηκε στην Πελοπόννησο το 1829. Σχεδόν 200 χρόνια από τη σημαντική αυτή Αποστολή, στόχος της ημερίδας είναι να μνημονεύσουμε και να σχολιάσουμε το σημαντικό έργο που επιτέλεσε, να διερευνήσουμε το επιστημονικό αποτύπωμα των εργασιών αλλά και τους τρόπους με τους οποίους επέδρασε στις μεταγενέστερες διεπιστημονικές αλλά και περιηγητικές προσεγγίσεις του χώρου.
*Υπό την αιγίδα της Α.Ε. του Προέδρου της Δημοκρατίας κυρίου Κωνσταντίνου Αν. Τασούλα
*Σε συνεργασία με τη Βουλή των Ελλήνων
Η ημερίδα αυτή θα είναι η πρώτη μιας σειράς δράσεων που θα ολοκληρωθούν το 2029.
***
Comité scientifique et d’organisation
Matthieu Abgrall, Attaché culturel de la coopération scientifique et universitaire, Directeur délégué de l’Institut français de Grèce
Katerina Spiropoulou, Adjointe à l’Attaché culturel de la coopération scientifique et universitaire, Institut français de Grèce
Véronique Chankowski, Directrice de l’École française d’Athènes
Gilles de Rapper, Directeur de la Section des études modernes et contemporaines, École française d’Athènes
Ourania Polycandrioti, Directrice de recherches, Institut de recherches historiques / Fondation nationale de la recherche scientifique
Georges Tolias, Professeur, École Pratique des Hautes Études, Ancien directeur de recherche, Institut de recherches historiques – Fondation nationale de la recherche scientifique
Ivi Adamakopoulou, Éditions Anavassi
Yannis Saitas, Architecte, Urbaniste, Ethnologue. Recherche, conception et direction éditoriale de la publication « L’Œuvre de la Mission scientifique de Morée 1829–1838 », Tome I, 2011, Tome II, 2017
Maison d’édition Melissa.
L’Expédition scientifique française de Morée a démarré le 3 mars 1829, lorsque vingt scientifiques, géographes, naturalistes, architectes et érudits hellénistes, à la demande du gouverneur Kapodistrias, débarquèrent à Navarin afin d’explorer la Grèce qui venait d’être libérée des troupes d’Ibrahim par la mission militaire française sous le commandement du général Maison (1828). Leur objectif était d’une part d’explorer la nature et de mieux connaître la culture de la Grèce et d’autre part d’offrir à l’administration grecque des outils modernes de gestion et de développement. Les scientifiques français explorèrent principalement le Péloponnèse, mais aussi les Cyclades et l’Attique. Ils cartographièrent le territoire et recueillirent des données sur la démographie, les ressources naturelles et les infrastructures, la nature et les antiquités de l’État grec en cours de création.
L’Expédition scientifique française de Morée était composée de trois sections de spécialistes dans les sciences naturelles, l’archéologie et les beaux-arts, ainsi que d’un bataillon topographique de 25 ingénieurs de l’armée. Les résultats de ces travaux ont été publiés sous forme de cartes et en huit volumes imposants, entre 1831 et 1838, accompagnés d’une documentation iconographique et cartographique précieuse.
L’Expédition scientifique française de Morée revêt une importance multiple. Elle offre une description complète et détaillée du Péloponnèse et d’autres régions du pays pendant les années qui suivirent la Révolution pour l’indépendance. Par ailleurs, elle constitue un exemple de la méthodologie scientifique de l’époque et une preuve de l’émergence de nouvelles sciences et technologies de pointe, telles que la démographie statistique et la géodésie, l’interprétation de la configuration géologique et du réseau des ressources en eau, la fouille et la documentation topographique des monuments, ou encore le recensement des minéraux, de la faune et de la flore.
Avec cette journée d’étude et les manifestations prévues pour la célébration du bicentenaire de l’Expédition, nous espérons éclairer les aspects polyvalents de ce travail scientifique et mettre en lumière son impact jusqu’à aujourd’hui.
Επιστημονική και Οργανωτική Επιτροπή
Matthieu Abgrall, Μορφωτικός ακόλουθος για την επιστημονική και πανεπιστημιακή συνεργασία, Αναπληρωτής διευθυντής του Γαλλικού Ινστιτούτου Ελλάδα
Véronique Chankowski, Διευθύντρια της Γαλλικής Σχολής Αθηνών
Gilles de Rapper, Διευθυντής του Τομέα νεώτερων και σύγχρονων σπουδών της Γαλλικής Σχολής Αθηνών
Ουρανία Πολυκανδριώτη, Διευθύντρια ερευνών, Ινστιτούτο Ιστορικών Ερευνών / Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών, Συντονίστρια του Τομέα Νεοελληνικών Ερευνών – ΙΙΕ/ΕΙΕ
Γιώργος Τόλιας, Καθηγητής, École Pratique des Hautes Études, Παρίσι – πρώην Διευθυντής ερευνών, Ινστιτούτο Ιστορικών Ερευνών / Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών
Γιάννης Σαΐτας, Αρχιτέκτονας, Πολεοδόμος, Εθνολόγος. ‘Ερευνα, σχεδιασμός, επιμέλεια της έκδοσης “Το έργο της Γαλλικής Επιστημονικής Αποστολής του Μοριά 1829-1838, Μέρος Α’, 2011 και Μέρος Β’, 2017, εκδ. οίκος Μέλισσα “.
Κατερίνα Σπυροπούλου, Αναπληρώτρια του Μορφωτικού Ακόλουθου για την επιστημονική και πανεπιστημιακή συνεργασία, Γαλλικό Ινστιτούτο Ελλάδας
Ήβη Αδαμακοπούλου, Εκδόσεις Ανάβαση
Στις 3 Μαρτίου 1829, είκοσι Γάλλοι επιστήμονες, γεωγράφοι, φυσιοδίφες, αρχιτέκτονες και λόγιοι-ελληνιστές, κατόπιν αιτήματος του κυβερνήτη Καποδίστρια, αποβιβάσθηκαν στο Ναυαρίνο, που είχε μόλις απελευθερωθεί από τα στρατεύματα του Ιμπραήμ (1827) και τη γαλλική στρατιωτική αποστολή υπό τον στρατηγό Maison (1828), προκειμένου να εξερευνήσουν την Ελλάδα. Στόχος τους ήταν αφενός να γνωρίσουν σε βάθος τη φύση και τον πολιτισμό της Ελλάδας και αφετέρου να προσφέρουν στην ελληνική διοίκηση σύγχρονα εργαλεία διαχείρισης και ανάπτυξης. Οι Γάλλοι επιστήμονες εξερεύνησαν κατά κύριο λόγο την Πελοπόννησο, αλλά και τις Κυκλάδες και την Αττική. Χαρτογράφησαν τον τόπο και συνέλεξαν στοιχεία σχετικά με τη δημογραφία, τους φυσικούς πόρους και τις υποδομές, τη φύση και τις αρχαιότητες του υπό ίδρυση ελληνικού κράτους.
Η Γαλλική Επιστημονική Αποστολή του Μοριά απαρτιζόταν από τρία Τμήματα ειδικών στις φυσικές επιστήμες, την αρχαιολογία και τις καλές τέχνες και έναν Τοπογραφικό Λόχο 25 μηχανικών του στρατού. Τα πορίσματα των εργασιών κυκλοφόρησαν σε χάρτες και σε 8 επιβλητικούς τόμους μεταξύ των ετών 1831 και 1838, οι οποίοι συνοδεύονται από σημαντική εικονογραφική και χαρτογραφική τεκμηρίωση.
Η σημασία της Αποστολής είναι πολλαπλή. Προσφέρει μια πλήρη και διεξοδική αποτύπωση της Πελοποννήσου και άλλων περιοχών ακριβώς μετά την Επανάσταση, η οποία αποτελεί παράδειγμα της επιστημονικής μεθοδολογίας της εποχής και της ανάδυσης νέων επιστημών και των τεχνολογιών αιχμής, όπως η στατιστική δημογραφία και η γεωδαισία, η ερμηνεία της γεωλογικής διαμόρφωσης και του δικτύου των υδάτινων πόρων, η ανασκαφή και η τοπογραφική τεκμηρίωση των μνημείων, η απογραφή των ορυκτών, της πανίδας και της χλωρίδας.
Με την ολοκλήρωση των δράσεων στην επέτειο των 200 χρόνων από την πραγματοποίηση της Αποστολής, θέλουμε να πιστεύουμε ότι θα έχουμε καλύψει όλες τις πτυχές του επιστημονικού της έργου και θα έχουμε αναδείξει τη σημερινή του απήχηση και συνέχεια.