1922 : dans le sillage de la mort d’un empire. Transitions politiques et stratégies d’enracinement des populations minoritaires en Méditerranée orientale
Journée d’études pour doctorants et jeunes chercheurs : École française d'Athènes, 24/06/2022
Deadline: 01/03/2022


1922: στον απόηχο της πτώσης μιας αυτοκρατορίας. Πολιτικές μεταβάσεις και στρατηγικές προσαρμογής των μειονοτικών πληθυσμών στην Ανατολική Μεσόγειο
Ημερίδα για υποψήφιους διδάκτορες και νέους ερευνητές: Γαλλική Σχολή Αθηνών, 24/06/2022
Deadline: 01/03/2022


Αppel à communication – français
Πρόσκληση ενδιαφέροντος – ελληνικά






1922 est une réelle année de rupture en Méditerranée orientale. Avec l’abolition du Sultanat ottoman, elle marque le point culminant d’une série de bouleversements géopolitiques qui ont secoué la région depuis le début du xixe siècle. Par la guerre, l’ingénierie démographique ou la colonisation européenne, le modèle de l’État-nation se voit appliqué dans des sociétés, qui, en tant qu’anciennes provinces d’un empire, sont jusqu’alors profondément multiculturelles. La promesse libérale du principe wilsonien du « droit des peuples à disposer d’eux-mêmes » se voit compromise par le coût humain de ce que Lord Curzon a appelé le « désenchevêtrement des peuples ». Les populations qui ne sont pas « échangées » par-delà les nouvelles frontières des États successeurs de l’Empire ottoman, ou simplement massacrées, deviennent, au sein de ces derniers, des « minorités », selon la terminologie nouvelle consacrée par les traités de l’après-Grande Guerre.
L’historiographie a particulièrement bien documenté les bouleversements démographiques qui ont transformé des anciennes provinces de l’Empire ottoman en nations, ou en « nations-en-devenir » dans le cas des mandats de la Société des Nations. La violence exercée sur des populations dont on a décidé qu’elles mettaient en danger le projet national des États-nations post-ottomans et les traumatiques transformations culturelles, économiques et sociales qu’elle a induites ont été, et sont encore justement étudiées. Notre journée d’études propose toutefois de mettre en exergue un aspect moins connu dans le contexte de ce moment décisif dans l’histoire de la Méditerranée orientale. Animés par un désir de recouvrer l’agentivité des populations « minoritaires », nous souhaitons en comprendre les stratégies d’enracinement au sein des frontières nouvellement érigées par les entités politiques post-ottomanes, que celles-ci prennent la forme d’États-nations, ou de dépendances européennes. Adoptant une acception large, et non pas seulement formelle, du concept de « minorité », nous invitons des contributions de doctorants et de jeunes chercheurs travaillant sur des populations désignées ou considérées comme « autres » ou allogènes d’un point de vue ethnique ou religieux en Méditerranée orientale au sens large.
Parmi les thèmes qui retiendront plus particulièrement notre attention figurent (de manière non-exhaustive) :

 
Cette journée d’études, et la problématique qui l’anime, marquent le coup d’envoi d’un projet quinquennal homonyme financé par l’École française d’Athènes et piloté par Angelos Dalachanis (CNRS-IHMC) et Alexis Rappas (Koç University). L’objectif principal de cette rencontre est donc d’établir un réseau de jeunes chercheurs pour la durée du projet dont elle s’inspire.
 
Les frais de voyage et d’hébergement seront couverts par les organisateurs.
Lieu : Athènes, Grèce, École française d’Athènes
Date : 24 juin 2022
Date de remise des courts CV et résumés (300 mots) : 1er mars 2022 angelos.dalachanis@cnrs.fr et arappas@ku.edu.tr
Réponse des organisateurs : 8 mars 2022
Langue de travail : anglais, français


Το 1922 αποτελεί σημαντική τομή για ολόκληρη την Ανατολική Μεσόγειο. Η κατάρρευση της Οθωμανικής αυτοκρατορίας είναι το σημείο κορύφωσης σειράς ανακατατάξεων που είχαν ξεκινήσει τουλάχιστον από τις αρχές του 19ου αιώνα. Μέσω του πολέμου, των δημογραφικών ανακατατάξεων, ή της ευρωπαϊκής αποικιοποίησης, το πρότυπο του έθνους-κράτους επιβάλλεται σε κοινωνίες που έως τότε αποτελούσαν τμήματα μιας έντονα πολυπολιτισμικής αυτοκρατορίας. Οι πληθυσμοί οι οποίοι δεν «ανταλλάσσονται» πέρα από τα σύνορα των κρατών που διαδέχτηκαν την αυτοκρατορία, ή δεν πέφτουν θύματα κάποιας σφαγής, γίνονται «μειονότητες» στα ίδια κράτη, σύμφωνα με τη νέα νομική ορολογία που προέκυψε από τις συνθήκες του τέλους του Πρώτου Παγκοσμίου πολέμου. Η ιστοριογραφία έχει τεκμηριώσει αναλυτικά τους δημογραφικούς μετασχηματισμούς που θεμελίωσαν τα έθνη κράτη, ή τα προς δημιουργία έθνη κράτη, όπως ήταν η περίπτωση των εντολών που έδωσε η Κοινωνία των Εθνών στη θέση πρώην επαρχιών της Οθωμανικής αυτοκρατορίας. Η βία εναντίον πληθυσμών που θεωρήθηκε ότι υπονόμευαν τα μετα-οθωμανικά έθνη-κράτη και οι τραυματικοί πολιτισμικοί, οικονομικοί και κοινωνικοί μετασχηματισμοί που προκάλεσε, έχουν μελετηθεί και, ορθώς, μελετώνται ακόμα. Ωστόσο, αυτή η ημερίδα εστιάζει σε μια λιγότερο γνωστή παράμετρο. Θέλοντας να επανεξετάσουμε τους μειονοτικούς πληθυσμούς της Ανατολικής Μεσογείου ως κεντρικό ιστορικό υποκείμενο, προτείνουμε τη μελέτη των στρατηγικών προσαρμογής που αναπτύχθηκαν εντός των νέων συνόρων. Χωρίς να περιοριζόμαστε στον νομικό ορισμό της έννοιας «μειονότητα», προσκαλούμε προτάσεις υποψήφιων διδακτόρων και νέων ερευνητών γύρω από πληθυσμούς που έχουν θεωρηθεί διαφορετικοί από άποψη εθνοτική ή θρησκευτική, σε σχέση με τις πλειοψηφίες των εθνών-κρατών, δίνοντας έμφαση στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου με την ευρεία έννοια.
 
Ανάμεσα στα θέματα που θα εξεταστούν είναι:

 
Η ημερίδα αποτελεί την πρώτη συνάντηση ομώνυμου πενταετούς επιστημονικού προγράμματος που χρηματοδοτείται από τη Γαλλική Σχολή Αθηνών και διευθύνουν οι Άγγελος Νταλαχάνης (CNRS) και Αλέξης Ράππας (Πανεπιστήμιο Koç). Ένας από τους στόχους της συνάντησης είναι η δημιουργία ενός δικτύου νέων ερευνητών που θα συνεργαστούν με το πρόγραμμα.
 
Τα έξοδα μετακίνησης και διαμονής των συμμετεχόντων θα καλυφθούν από τους οργανωτές.
 
Τόπος: Αθήνα, Γαλλική Σχολή Αθηνών
Ημερομηνία ημερίδας: 24 Ιουνίου 2022
Αποστολή περίληψης σε angelos.dalachanis@cnrs.fr και arappas@ku.edu.tr έως 300 λέξεις
και σύντομο βιογραφικό : Έως 1η Μαρτίου 2022
Ενημέρωση συμμετεχόντων: Έως 8 Μαρτίου 2022
Γλώσσες : Αγγλικά, Γαλλικά