L’Olympisme. Une invention moderne, un héritage antique
Une exposition organisée par le musée du Louvre, en partenariat avec l’École française d’Athènes et le prêt exceptionnel de la Fondation Stavros Niarchos (SNF)
L’exposition bénéficie du mécénat de Kinoshita Group et du groupe Natixis
Pour cette troisième tenue des Jeux Olympiques et Paralympiques à Paris en 2024, le musée du Louvre propose au public de découvrir la création des premiers JO et leurs sources iconographiques à la fin du XIXe siècle, pour mieux saisir le contexte politique et pour comprendre comment ses organisateurs ont réinventé les concours de la Grèce antique.
Les sources de cet événement mondial sont révélées avec l’exposition : outre Pierre de Coubertin, diverses personnalités françaises et grecques sont à l’initiative de la plus grande et la plus suivie de toutes les manifestations sportives. Elles sont rejointes par Émile Gilliéron (1850-1924) : dessinateur d’origine suisse, il se forme aux Beaux-Arts de Paris et fréquente le Louvre où il copie certains des chefs-d’oeuvre. Installé en Grèce et nommé artiste officiel des Jeux Olympiques à Athènes de 1896 et de la Mésolympiade de 1906, il s’est inspiré des découvertes des fouilles des grands chantiers archéologiques qu’il avait couverts, pour inventer les trophées des vainqueurs. Par le biais des techniques de reproduction les plus modernes, il illustre les images servant à la communication du tout jeune État grec, notamment les timbres ou les affiches.
Grâce à un prêt exceptionnel de la Fondation Stavros Niarchos (SNF), le Louvre expose la première coupe olympique, dite coupe Bréal : conçue par l’universitaire Michel Bréal, elle fut créée par un orfèvre français pour le vainqueur de la première course de Marathon, inventée pour les JO modernes.
Aujourd’hui, 130 ans après cette première inauguration, il s’agit aussi de commémorer le centenaire des Jeux Olympiques qui se sont tenus pour la seconde fois à Paris en 1924. Dans le cadre de la programmation culturelle des Jeux Olympiques et Paralympiques de 2024 à Paris, l’exposition montre comment, au nom du sport, l’alliance des disciplines scientifiques que sont la philologie, l’histoire, l’histoire de l’art et l’archéologie a réussi à créer cet événement sportif mondial.
Commissaires
Alexandre Farnoux, ancien directeur de l’École française d’Athènes et professeur d’archéologie et d’histoire de l’art grec à Sorbonne Université
Violaine Jeammet, conservatrice générale au département des Antiquités grecques, étrusques et romaines, musée du Louvre
Christina Mitsopoulou, archéologue à l’université de Thessalie & École française d’Athènes
Remerciements
L’exposition a été réalisée suite à l’étude du fonds de l’artiste Émile Gilliéron et des archives de la famille Gilliéron, déposés à l’École française d’Athènes. De nombreuses autres institutions et personnes y ont contribué à travers des prêts d’œuvres d’art et d’objets antiques ou modernes, de documents d’archives, de livres, de photographies ou encore de documents audiovisuels.
Que soient chaleureusement remerciés :
les départements des Sculptures et des Antiquités grecques, étrusques et romaines du musée du Louvre; le Comité Olympique et le musée Olympique de Lausanne; le Comité Olympique Hellénique (COH), à Athènes; le musée des Jeux Olympiques modernes, à Olympie et le musée Olympique, à Thessalonique.
Parmi les musées archéologiques dépendant du Ministère de la culture grec à Athènes : le musée de l’Acropole, le musée National d’Archéologie et le musée Numismatique.
Le musée de l’Histoire des Jeux olympiques antiques, à Olympie; le musée archéologique de Chalkis « Arethousa », en Eubée; le musée Benaki, à Athènes; le musée de la Philatélie et des Postes, à Athènes (ministère de la Gouvernance Numérique).
La Fondation Stavros Niarchos (SNF); la Villa Kérylos (Fondation Théodore Reinach,Institut de France), à Beaulieu-sur-Mer; le musée des Beaux-Arts et d’Archéologie de Besançon; le musée d’Archéologie nationale (MAN) du Domaine National de Saint-Germain-en-Laye, le British Museum, à Londres; le musée des Moulages (Université Paul-Valéry 3), à Montpellier; le Museo e Real Bosco di Capodimonte, à Naples; les Beaux-Arts de Paris; le musée des Arts décoratifs de Paris; la collection particulière de Katia Iakovidou et Yiannis Anagnostou (fonds Costas Dimitriadis); une collection particulière de Strasbourg et une collection particulière de Volos.
Retrouver toutes les informations sur le site du Louvre…
Tout savoir sur le catalogue de l’exposition…
Ολυμπισμός. Μια σύγχρονη εφεύρεση, μια αρχαία κληρονομιά
Μια έκθεση που διοργανώνεται από το Μουσείο του Λούβρου, σε συνεργασία με τηv Γαλλική Σχολή Αθηνών και τον εξαιρετικής σπουδαιότητας δανεισμό του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος (ΙΣΝ).
Χορηγοί της έκθεσης είναι ο όμιλος Kinoshita και ο όμιλος Natixis.
Με αφορμή τους τρίτους Ολυμπιακούς και Παραολυμπιακούς Αγώνες στο Παρίσι το 2024, το Μουσείο του Λούβρου προσκαλεί τους επισκέπτες να ανακαλύψουν την γένεση των πρώτων Ολυμπιακών Αγώνων και τις εικονογραφικές πηγές τους στα τέλη του 19ου αιώνα, να κατανοήσουν το πολιτικό πλαίσιο, καθώς και με ποιον τρόπο οι διοργανωτές τους προσπάθησαν να επανεφεύρουν τους αγώνες της αρχαίας Ελλάδας.
Η έκθεση αποκαλύπτει τις ρίζες αυτού του παγκόσμιας σημασίας γεγονότος: εκτός από τον Pierre de Coubertin, πολλές εξέχουσες προσωπικότητες Ελλήνων και Γάλλων βρίσκονται πίσω από το μεγαλύτερο και πιο αγαπητό αθλητικό γεγονός όλων των εποχών. Μαζί τους ήταν και ο Émile Gilliéron (1850-1924), ένας ελβετικής καταγωγής ζωγράφος που σπούδασε στην Σχολή Καλών Τεχνών στο Παρίσι και σύχναζε στο Λούβρο, όπου και σχεδιάζει μερικά από τα κορυφαία έργα που εκτίθενται στο Μουσείο. Αφού μετεγκαταστάθηκε στην Ελλάδα και ορίστηκε επίσημος καλλιτέχνης των Ολυμπιακών Αγώνων της Αθήνας του 1896 και της Μεσολυμπιάδας του 1906, εμπνεύστηκε από τις ανακαλύψεις που έγιναν κατά την διάρκεια των μεγάλων ανασκαφών της εποχής για να δημιουργήσει τα κύπελλα των νικητών. Χρησιμοποιώντας τις πιο σύγχρονες τεχνικές αναπαραγωγής, σχεδίασε τα εποπτικά μέσα που χρησιμοποιήθηκαν για την επικοινωνία του νεοσύστατου ελληνικού κράτους, κυρίως γραμματόσημα και αφίσες.
Χάρη στον δανεισμό του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος (ΙΣΝ), το Μουσείο του Λούβρου εκθέτει το πρώτο Ολυμπιακό Κύπελλο, γνωστό ως Κύπελλο Bréal : πρόκειται για επινόηση του ακαδημαϊκού Michel Bréal που φιλοτεχνήθηκε από Γάλλο χρυσοχόο για τον νικητή του πρώτου Μαραθωνίου, αγώνισμα που καθιερώθηκε με τους σύγχρονους Ολυμπιακούς Αγώνες.
Σήμερα, 130 χρόνια μετά από τη διοργάνωση του πρώτου Μαραθωνίου, τιμούμε επίσης την εκατονταετή επέτειο των δεύτερων Ολυμπιακών Αγώνων, που διεξήχθησαν στο Παρίσι το 1924.
Στο πλαίσιο των πολιτιστικών εκδηλώσεων για τους Ολυμπιακούς και Παραολυμπιακούς Αγώνες του 2024, η έκθεση φιλοδοξεί να δείξει πώς, στο όνομα του αθλητισμού, ο συνδυασμός των επιστημονικών κλάδων της φιλολογίας, της ιστορίας, της ιστορίας της τέχνης και της αρχαιολογίας κατάφερε να δημιουργήσει αυτό το παγκόσμιο γεγονός.
Επιμέλεια έκθεσης
Alexandre Farnoux, πρώην διευθυντής της Γαλλικής Σχολής Αθηνών, Καθηγητής ελληνικής αρχαιολογίας και ιστορίας της τέχνης στο Πανεπιστήμιο της Σορβόννης.
Violaine Jeammet, γενική επιμελήτρια του Τμήματος ελληνικών, ετρουσκικών και ρωμαϊκών αρχαιοτήτων στο Μουσείο του Λούβρου.
Χριστίνα Μητσοπούλου, αρχαιολόγος, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας & Γαλλική Σχολή Αθηνών
Ευχαριστίες
Η έκθεση βασίζεται στη μελέτη της συλλογής του καλλιτέχνη Émile Gilliéron και στα αρχεία της οικογένειας Gilliéron, που κατατέθηκαν στη Γαλλική Σχολή Αθηνών. Πλήθος άλλων ιδρυμάτων και ιδιωτών συμβάλλουν με δανεισμούς έργων τέχνης και αντικειμένων, αρχαίων και σύγχρονων, αρχειακών εγγράφων, βιβλίων, φωτογραφιών και οπτικοακουστικού υλικού.
Θερμές ευχαριστίες εκφράζονται σε όλους τους φορείς και δανειστές:
Μουσείο του Λούβρου, τμήμα Γλυπτών και τμήμα Ελληνικών, Ετρουσκικών και Ρωμαϊκών Αρχαιοτήτων· Διεθνής Ολυμπιακή Επιτροπή (ΔΟΕ) και Ολυμπιακό Μουσείο, Λωζάνη· Ελληνική Ολυμπιακή Επιτροπή (ΕΟΕ), Αθήνα· Μουσείο Σύγχρονων Ολυμπιακών Αγώνων, Αρχαία Ολυμπία· Ολυμπιακό Μουσείο, Θεσσαλονίκη.
Στα αρχαιολογικά μουσεία του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού της Ελλάδας: στο Μουσείο της Ακρόπολης, Αθήνα· Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, Αθήνα· Νομισματικό Μουσείο, Αθήνα.
Μουσείο Ιστορίας των Ολυμπιακών Αγώνων της αρχαιότητας, Ολυμπία· Αρχαιολογικό Μουσείο Χαλκίδας «Αρέθουσα», Εύβοια· Μουσείο Μπενάκη, Αθήνα. Φιλοτελικό και Ταχυδρομικό Μουσείο, Αθήνα (υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης). Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος (ΙΣΝ)· Villa Kérylos, Ίδρυμα Théodore Reinach, Institut de France, Beaulieu-sur-Mer, Γαλλία· Μουσείο Καλών Τεχνών και Αρχαιολογίας, Bésançon, Γαλλία· Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο του Saint-Germain-en-Laye· Βρετανικό Μουσείο, Λονδίνο· Μουσείο Εκμαγείων (Université Paul-Valéry 3), Montpellier, Γαλλία· Museo e Real Bosco di Capodimonte, Νάπολη· Σχολή Καλών Τεχνών, Παρίσι· Μουσείο Διακοσμητικών Τεχνών, Παρίσι. Στην ιδιωτική συλλογή της Κάτιας Ιακωβίδου και του Γιάννη Αναγνώστου (Αρχείο Κώστας Δημητριάδης)· ιδιωτική συλλογή, Στρασβούργο· ιδιωτική συλλογή, Βόλος.
Βρείτε όλες τις πληροφορίες στην ιστοσελίδα του Λούβρου…