Η υποσαχάρια Αφρική στην έρευνα και στην πανεπιστημιακή διδασκαλία στην Ελλάδα. Απογραφή, 2023
Διοργανωτές: École Française d’Athènes, Centre de Recherche Moyen Orient-Méditerranée (CERMOM), INALCO, Paris, Πανεπιστήμιο Αιγαίου, Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο
Επιστημονικοί υπεύθυνοι: Μερόπη Αναστασιάδου, INALCO-CERMOM (Παρίσι), Νίκος Μεταξίδης, Χαροκόπειο πανεπιστήμιο , Αιμίλιος Τσεκένης, Πανεπιστήμιο Αιγαίου
Η θέση και η παρουσία της υποσαχάριας Αφρικής στην πανεπιστημιακή έρευνα και διδασκαλία στην Ελλάδα είναι στο επίκεντρο της συνάντησης που διοργανώνεται στις 30 και 31 Οκτωβρίου 2023 στη Γαλλική Αρχαιολογική Σχολή. Ποιοι είναι οι ερευνητές κι οι ερευνήτριες που μελετούν και δημοσιεύουν για την Αφρική; Ποιοι είναι οι βασικοί θεματικοί προσανατολισμοί των ερευνών τους; Οι απαντήσεις σε αυτά τα δύο ερωτήματα θα επιτρέψουν μια πρώτη αξιολόγηση του βαθμού συνοχής των υπό εξέλιξη ερευνών στον χώρο των ανθρωπιστικών επιστημών (ανθρωπολογία, ιστορία, γεωγραφία, κοινωνιολογία, πολιτικές επιστήμες…) που σχετίζονται με την Αφρική. Η τοποθέτηση των Ελλήνων ερευνητών απέναντι στο αφρικανικό πεδίο είναι ένας πρώτος μείζων άξονας. Ποιοι είναι οι δεσμοί τους με τη διεθνή έρευνα για την Αφρική; Οι περισσότεροι καταρτίστηκαν στη Γαλλία ή στην Αγγλία, πρώην αποικιακές αυτοκρατορίες και οι δυο, όπου οι αποικιακές και μετα-αποικιακές σπουδές είναι ιδιαίτερα αναπτυγμένες. Το ερώτημα που τίθεται είναι αν και πως η εμπειρία αυτή μπορεί να οδηγήσει στην δημιουργία ενός «αυτόνομου» κλάδου αφρικανικών σπουδών στην Ελλάδα. Πώς και σε ποιο βαθμό αυτές οι ειδικές προσεγγίσεις (που είναι άλλωστε κομμάτι της ιστορίας των εν λόγω χωρών) μεταφέρονται στην ελληνική εμπειρία; Τι συγκρατούν οι Έλληνες ερευνητές και πανεπιστημιακοί δάσκαλοι από τις επαφές κι ανταλλαγές με τους Ευρωπαίους, Ασιάτες και Αφρικανούς συναδέλφους τους; Ο δεύτερος άξονας της συνάντησης, σε συνάρτηση με τον προηγούμενο, αφορά τη μελέτη της ελληνορθόδοξης παρουσίας στην υποσαχάρια Αφρική. Ποιες όψεις αυτής της παρουσίας εξετάστηκαν περισσότερο; Ποια είναι η κατάσταση των πρωτογενών πηγών που φυλάσσονται επί τόπου; Αυτό το τελευταίο ερώτημα θέτει κι εκείνο της προσωπικής επαφής (ή όχι) των Ελλήνων ακαδημαϊκών με τον αφρικανικό χώρο. Η πρότασή να πραγματοποιηθεί ένα είδος απογραφής της έρευνας στην Ελλάδα σχετικά με την υποσαχάρια Αφρική εδράζεται φυσικά, εν μέρει, σ’ αυτό το «άνοιγμα» που υπόσχεται το εγχείρημα. Άνοιγμα στις διαφορετικές ακαδημαϊκές παραδόσεις (Ευρώπη, ΗΠΑ, Αφρική). Συμβολή επίσης στη διαφοροποίηση μιας επιστημονικής έρευνας και διδασκαλίας κατά μέγιστο μέρος αρθρωμένες γύρω από το εθνικό αφήγημα. Ταυτόχρονα, μέσω αυτής της πρωτοβουλίας, διερευνάται κι ένα κεφάλαιο της ελληνικής διασποράς που δεν έχει επαρκώς μελετηθεί αλλά και -κατ’ αντανάκλαση- αυτό της αφρικανικής μετανάστευσης στην Ελλάδα. Οι πανάρχαιοι δεσμοί ανάμεσα στον ελληνισμό και στον κόσμο της Αφρικής επιβάλλουν άλλωστε να ληφθεί υπόψη και η μακρά διάρκεια: το ελληνορθόδοξο πατριαρχείο Αλεξάνδρειας και πάσης Αφρικής, για να δώσουμε μόνο αυτό το παράδειγμα, υπάρχει σ’ αυτά τα χώματα από τις αρχές του χριστιανισμού.